شاید چنین به نظر رسد که در عالم اسلام و فرهنگ و اندیشه دینی، «رمز» به عنوان یک اصطلاح، اختصاصا مربوط به قلمرو عرفان و تصوف و صرفا دارای جنبه های دینی و عرفانی است. اما در همان مراحل اولیه شکل گیری فلسفه در جهان اسلام، فلاسفه اسلامی به «رمز»توجه کردند و در سیر تکاملی خود، بنیادهای فلسفی خاصی پیدا کرد. اگر به این مبانی و بنیادها، به طور مستقل و منسجم پرداخته شود، می توان به یک رمزشناسی انتولوژیک ...

هدف این مقاله تحلیل و بررسی عقلانیت دینی و سکولار در اندیشه متفکران اسلام است. به منظور دست یابی به این هدف ابتدا به مفهوم و کالبد شکافی عقلانیت و سپس به ویژگی های عقلانیت دینی و سکولار پرداخته شده است. پس از بررسی الگوهای عقلانیت سکولار به تحلیل و بررسی عقلانیت مطرح در اندیشه متفکران مسلمان می پردازیم که به دو سرمشق تجزیه شده است. الگوی نخست، عقلانیت فلسفی است که با عقلانیت دینی پیوند دارد و ا...

غلوّ به معنای از حد گذرانیدن و مبالغه گویی از مهم ترین آفت های دینداری است، آفتی که همه ی ادیان ابراهیمی کم و بیش به آن مبتلا هستند، در یهودیت غلوّ درباره ی شخصیّت عزیر، در مسیحیت غلوّ درباره ی حضرت عیسی(ع)، در اهل سنت غلوّ درباره ی خلفا و صحابه و در تشیع غلوّ درباره ی اهل بیت(ع) همواره وجود داشته است در این پژوهش سعی بر این است که علل گسترش این غلوّ و مبالغه گویی ها را از دیدگاه متون دینی و برخی متفک...

هدف این مقاله تحلیل و بررسی عقلانیت دینی و سکولار در اندیشه متفکران اسلام است. به منظور دست یابی به این هدف ابتدا به مفهوم و کالبد شکافی عقلانیت و سپس به ویژگی های عقلانیت دینی و سکولار پرداخته شده است. پس از بررسی الگوهای عقلانیت سکولار به تحلیل و بررسی عقلانیت مطرح در اندیشه متفکران مسلمان می پردازیم که به دو سرمشق تجزیه شده است. الگوی نخست، عقلانیت فلسفی است که با عقلانیت دینی پیوند دارد و ا...

بررسی مفهوم‏شناختی واژه تربیت و تعیین مرز آن با واژه‏هایی چون تلقین، القاء و آموزش اولین گام برای تحلیل مفهوم «تربیت» است.در این پژوهش تلاش شده تا ضمن بررسی واژه‏های فوق، مفاهیم زیربنایی انسان‏شناختیِ تربیت دینی همچون فطرت‏مداری و متربی محوری که از جمله‏ی اولین شاخص‏های جداکننده تربیت اسلامی از سایر انواع تربیت است، تبیین گردد.روش تحقیق مورد استفاده، تحلیل محتوایی برخی از آیات قرآن و دسته‏ای از ...

تحولات گستردۀ علمی، سیاسی و اجتماعی که از چند سدۀ گذشته در جوامع مختلف و خصوصاً کشورهای غربی آغاز شده است و تاکنون ادامه دارد، پرسش­های گوناگونی را در عرصه­های مختلف، پیش­روی متفکران قرار داده است. در این میان، فضل الرحمان یکی از متفکران مسلمان به دنبال یافتن پاسخ برای این سؤالات، بر اساس کتاب و سنت برآمد که شاید مهمترین آن چگونگی تلائم عقاید، ارزش­ها و احکام دینی با تحولات مورد اشاره باشد. بناب...

امروزه دموکراسی بیش از پیش مورد توجه مردم جهان قرار گرفته است به طوری که می توان خیزش های اخیر در کشور های عربی اسلامی را نیز به عنوان تلاشی در جهت نیل به الگویی از حکومت دانست که در آن ضمن پذیرش دموکراسی، آموزه های اسلامی نیز عملیاتی شود. جمهوری اسلامی ایران به عنوان نمونه عملی مردم سالاری دینی در دوران کنونی که بر پایه منظومه فکری امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب است، برخوردار از مبانی، مضا...

هندوییسم از منظر تاریخ ادیان و نیز پیروان آن به مثابه‏ی یک دین قابل انعطاف و اصلاح‏پذیر جلوه نموده است. در دوران معاصر نیز به سبب تسلط اروپاییان بر هند و مواجه شدن با جریان اندیشه‏ی دینی اسلام و مسیحیت، زمینه‏های پیدایش اصلاح دینی در هندوییسم پدید آمد. همچنین وجود مؤلفه‏هایی نظیر اختلاف طبقاتی، رسم ساتی، پدیده‏ی پرستش بت‏ها و رواج خرافه در توده‏های هندویی، مایه‏ی عطف توجه متفکران هندو مذهب و اح...

یکی از مصادیق حکومت اسلامی، مردم سالاری دینی، با تکیه بر عناصر کلیدی دین اسلام و مردم است. مردم سالاری دینی با قرار گرفتن در مظروف اندیشه های متصور شیعه و سنی، قابلیت شکل پذیری های مختلفی دارد. در ایران، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از اشکال آن طرح و محقق شده است و می تواند الهام بخش همگرایی امت مسلمان در راستای زمینه سازی تشکیل «امت واحدة اسلام» باشد. چنانچه مؤلفه های اصلی تحقق مردم سالاری...

یکی از مصادیق حکومت اسلامی، مردم‌سالاری دینی، با تکیه بر عناصر کلیدی دین اسلام و مردم است. مردم‌سالاری دینی با قرار گرفتن در مظروف اندیشه‌های متصور شیعه و سنی، قابلیت شکل‌پذیری‌های مختلفی دارد. در ایران، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از اشکال آن طرح و محقق شده است و می‌تواند الهام‌بخش همگرایی امت مسلمان در راستای زمینه‌سازی تشکیل «امت واحدة اسلام» باشد. چنانچه مؤلفه‌های اصلی تحقق مردم‌سالاری...